Kakao dobre na serce <3
X
Choroby układu krążenia stanowią znaczne obciążenie dla systemów opieki zdrowotnej w krajach rozwiniętych. Jak wynika z raportu Światowej Organizacji Zdrowia, choroby krążenia odpowiadają za ponad 40% wszystkich zgonów w Europie, czyli za około 10 tysięcy dziennie. Badania dotyczące wpływu poszczególnych produktów żywnościowych i składników odżywczych w ramach interwencji dietetycznych diety mają pomóc w działaniach profilaktycznych. W ostatnich latach jednym z produktów, który budzi nadzieje na skuteczność w zmniejszaniu ryzyka sercowo-naczyniowego jest kakao.
Ziarno kakao zawiera wiele związków, które mogą wykazywać działanie kardioochronne. Zalicza się do nich monomeryczne flawanole, takie jak (-) epikatechina (EC), (+) katechina, ich dimery – procyjanidyny B2 (PB2) i B1 oraz polimeryczne flawanole. W dodatku, kakao zawiera inne polifenole w niewielkich ilościach (tj. luteolina, apigenina, naringenina, kwercetyna), a także metyloksantyny, głównie teobromina i w małych ilościach kofeina. Liczne badania wskazują na korzystny wpływ spożycia kakao na ryzyko chorób układu krążenia m.in. zmniejszenie ryzyka choroby niedokrwiennej serca, udarów mózgu, miażdżycy tętnic wieńcowych, wystąpienia zawału serca. Dane pochodzące z badań Iowa Women’s Health Study oraz European Prospective Investigation into Cancer potwierdzają związek między spożywaniem czekolady a niższym ryzykiem zgonu z powodu CVD. W badaniu ”The Stokholm Heart Epidemiology Program” (SHEEP) stwierdzono, że zmniejszenie ryzyka zgonu było zależne od dawki. W porównaniu z osobami, które nigdy nie spożywały czekolady, u osób spożywających czekoladę raz w miesiącu zaobserwowano 27% redukcję zgonu, u osób spożywających raz w tygodniu – 46%, zaś u osób spożywających czekoladę dwa lub więcej razy w tygodniu -66% redukcja ryzyka zgonu sercowego. Tak silne działanie protekcyjne wynika z wielokierunkowego działania flawonoidów.
DZIAŁANIE ANTYAGREGACYJNE
Wyniki wielu badań wskazują na naczynioochronny wpływ polifenoli zawartych w gorzkiej czekoladzie poprzez zmniejszenie przylegania i aktywacji płytek krwi w ścianie naczyń krwionośnych. U osób spożywających ciemną czekoladę z wysoką zawartością flawanoli zaobserwowano poprawę rozszerzenia tętnicy ramiennej związaną ze wzrostem aktywności tlenku azotu. Wzrost wydzielania NO, a przez to rozkurczanie naczyń krwionośnych, koreluje z zahamowaniem agregacji płytek krwi w naczyniach oraz hamuje proces rozwoju miażdżycy. Wzrost wytwarzania NO jest związany także z hamowaniem adhezji leukocytów do śródbłonka oraz migracją i proliferacją komórek mięśni gładkich Działanie antyagregacyjne flawonoidów kakaowych polega także na zmniejszeniu odpowiedzi trombocytów na ADP (adenozynodifosforan). Zachodzi to w mechanizmie zahamowania procesu przyłączania płytek krwi do kolagenu za pomocą ADP oraz obniżenia aktywacji kompleksu glikoprotein IIB/IIIA na ich powierzchni.
DZIAŁANIE HIPOLIPEMIZUJĄCE
Dowiedziono, że spożywanie kakao przyczynia się do poprawy profilu lipidowego krwi poprzez zwiększenie stężenia cholesterolu frakcji HDL i zmniejszenia stężenia cholesterolu frakcji LDL w osoczu. Niektórzy autorzy efekt zwiększenia stężenia cholesterolu HDL w surowicy przypisują teobrominie, jako składnikowi kakao. Dowody z badań klinicznych sugerują, że po 4 tygodniach picia napoju kakaowego, teobromina niezależnie zwiększała HDL o 0,16 mmol/L. Istotną właściwością działania teobrominy była jej zdolność do zwiększenia apolipoproteiny AI i zmniejszenia stężenia apolipoproteiny B i cholesterolu LDL. Wykazano ponadto, że zmniejszeniu ulega stężenie cholesterolu całkowitego. Co więcej, po przyjmowaniu związków flawanoidowych z kakao wykazano zmniejszenie stopnia utleniania lipidów we krwi oraz obniżenie stężenia triglicerydów.
DZIAŁANIE HIPOTENSYJNE
Nadciśnienie tętnicze jest głównym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Każde zmniejszenie SBP o 10 mm Hg znacznie redukuje ryzyko wystąpienia zdarzeń. Do tej pory w kilku badaniach interwencyjnych oceniano skuteczność kakao w obniżaniu BP zarówno u osób zdrowych, jak i u pacjentów z czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego. W badaniu Flaviola Health Study zanotowano, że spożycie flawanoli kakaowych (450 mg) zmniejszyło wartości SBP i DBP o 4,4 mm Hg i 3,9 mm wśród 100 uczestników. Przegląd systematyczny z 2017 roku wykazał niewielkie, ale statystycznie istotne obniżenie ciśnienia krwi (skurczowe i rozkurczowe) o 1,8 mmHg. Ten niewielki spadek ciśnienia krwi może uzupełniać inne możliwości leczenia i przyczynić się do zmniejszenia ryzyka chorób układu krążenia.
Mechanizmów, dzięki którym polifenole kakao wykazują działanie hipotensyjne, jest kilka.
Stwierdzono, że spożycie napoju kakaowego lub gorzkiej czekolady powoduje zwiększenie stopnia rozszerzenia tętnicy ramiennej. Jednocześnie odnotowano słabszy efekt, gdy do kakao dodano cukier. W badaniu in vitro wykazano hamujący wpływ flawonoidów zawartych w ziarnach kakaowca na konwertazę angiotensyny (ACE) oraz obniżenie stężenia angiotensyny II, a w konsekwencji obniżenie wartości ciśnienia tętniczego krwi. W badaniach eksperymentalnych wykazano zdolność flawonoidów kakao do zwiększania wydzielania NO przez śródbłonek naczyniowy, co wspomaga wazorelaksację naczyń krwionośnych poprzez wzrost aktywności syntazy tlenku azotu (eNOS), spadek aktywności arginazy i zwiększenie stężenia L-argininy. Innym postulowanym mechanizmem, dzięki któremu polifenole mogą obniżać ciśnienie tętnicze, jest aktywacja hiperpolaryzującego czynnika pochodzenia śródbłonkowego (EDHF) oraz zwiększenie produkcji prostacyklin przez komórki śródbłonka naczyniowego. Prawdopodobnie polifenole kakao mogą hamować wazokonstrykcyjne działanie endoteliny 1.
DZIAŁANIE PRZECIWZAPALNE
Badacze sugerują, że regularne spożywanie niewielkiej ilości ciemnej czekolady może mieć korzystny wpływ na zmniejszenie stanu zapalnego w organizmie. Istnieje wiele dowodów potwierdzających przeciwzapalne działanie polifenoli pochodzących z kakao i ich wpływ na stężenia cytokin prozapalnych — IL-1β, IL-2, Il-6 i TNF alfa (czynnik martwicy nowotworów) oraz interleukin przeciwzapalnych — IL-4, IL-5, TGFβ ( transformującego czynnika wzrostu beta ), a także IL-10. Wykazano także oddziaływanie flawanoidów na NF-kB, jednego z najważniejszych w organizmie czynników indukujących transkrypcję genów. Dowiedziono ponadto odwrotną korelację pomiędzy spożyciem ciemnej czekolady a stężeniem białka C-reaktywnego w osoczu. Pod wpływem spożycia flawonoidów kakao zmniejszeniu uległo również stężenie markerów aktywacji zapalnej śródbłonka IAM 1, VCAM 1, selektyny-P. Zaobserwowano także obniżenie ekspresji białek: CD36, CD40 oraz VLA-4 na monocytach po spożywaniu kakao przez 4 tygodnie.
DZIAŁANIE ANTYOKSYDACYJNE
Zbadano, czy pochodne flawanowe flawanolu 3,4-dihydroksyfenylooctowego (DHPAA), kwasu 2,3-dihydroksybenzoesowego (DHBA), kwasu 3-hydroksyfenylopropionowego (HPPA) i ich mieszaniny mogą wpływać na funkcję śródbłonka i zapobiegać stresowi oksydacyjnemu. Wyniki tego badania wykazały, że mieszanina tych związków znacząco zwiększyła fosforylację endotelialnej syntazy tlenku azotu (eNOS) i produkcję tlenku azotu (NO). Na podstawie wspomnianego badania sugeruje się, że spożywanie kakao wywiera korzystny efekt w komórkach śródbłonka i zapobiega zaburzeniom naczyniowym wywołanym zwiększonemu wytwarzaniu ROS i aktywacji szlaków sygnałowych związanych ze stresem oksydacyjnym.
ZMNIEJSZENIE INSULINOOPORNOŚCI
Spożywanie kakao i gorzkiej czekolady może mieć pozytywny wpływ na zmniejszenie insulinooporności komórek, która charakteryzuje się obniżeniem wrażliwości tkanek obwodowych na insulinę. Polifenole mogą zapobiegać insulinooporności – czynnikowi ryzyka dla cukrzycy typu 2 – poprzez zwiększenie biodostępności NO i hamowanie reakcji oksydacyjno-redukcyjnych. Wykazano, że flawanole mogą zwiększać wydzielanie insuliny, aktywują receptory insuliny i wychwyt glukozy w tkankach wrażliwych na insulinę oraz modulują wewnątrzkomórkowe szlaki sygnałowe i geny zaangażowane w glukoneogenezę i glikogenezę. Ponadto, kakao i jego flawanole mogą poprawiać funkcję naczyniową poprzez regulację profilu glukozy i lipidów, co jest kluczowym czynnikiem ryzyka uszkodzenia naczyń. Obserwacje poczynione u osób zdrowych wskazują na to, że spożywanie gorzkiej czekolady może wykazywać pozytywny wpływ na gospodarkę węglowodanową.
PODSUMOWANIE
Wyniki dotychczasowych badań wskazują , że spożywanie gorzkiej czekolady z wysoką zawartością flawonoidów może być dobrą strategią w zmniejszaniu ryzyka sercowo-naczyniowego poprzez korzystny wpływ na zahamowanie agregacji płytek krwi, obniżenie ciśnienia tętniczego, zmniejszenie dyslipidemii oraz stężenia glukozy w osoczu krwi. Wiele badań wskazuje także, że flawonoidy pochodzące z ciemnej czekolady mają działanie antyoksydacyjne i przeciwzapalne oraz odgrywają znaczącą rolę w prewencji insulinooporności. Wniosków z przeglądu badań nie należy uogólniać do różnych rodzajów wyrobów czekoladowych lub białej czekolady, w których zawartość cukru, tłuszczu czy dodatków do żywności może być znacznie wyższa niż w przypadku gorzkiej czekolady.
Na podstawie: „Cardioprotective mechanisms of cocoa”, K. Zięba, M. Makarewicz-Wujec, M. Kozłowska-Wojciechowska, Journal of the American College of Nutrition, 1-12, 2019
